ENGELLİLERİN EĞİTİM DURUMUNA UYGUN KADROLARA ATANMASI
BÜRO AÄ°LESÄ° SENDÄ°KASI ENGELLÄ°LERÄ°N EĞİTÄ°M DURUMUNA UYGUN KADROLARA ATANMASI
Büro Bankacılık ve Sigortacılık Hizmet Kolunda kurulan Büro Ailesi Sendikası olarak üyemiz olsun olmasın memurlar tarafından takip amaçlı tarafımıza ulaÅŸtırılan taleplerden biri de engellilerin ve engelli memurların eÄŸitim durumlarına uygun kadrolara sınavsız atanmasıdır.
Konuyla ilgili yaptığımız araÅŸtırmalarda engellilerin bireysel olarak korunduÄŸu düzenleyici kanun, BaÅŸbakanlık Genelgesi, CumhurbaÅŸkanlığı Genelgesi olduÄŸunu görmüÅŸ olmakla birlikte hem engellilerin hem de engellilere yönelik düzenlemeleri uygulaması gereken Kamu Kurum ve KuruluÅŸların uygulamalarda yetersiz olduÄŸuna ÅŸahit olduk.
Engellilerle ilgili, 01.07.2005 tarihli 5378 sayılı Engelliler Hakkındaki Kanun, 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu (100.Madde), 2002/58 sayılı BaÅŸbakanlık Genelgesi, 2021/9 sayılı Ä°nsan Hakları Eylem Planı (2021-2023) konulu CumhurbaÅŸkanlığı Genelgesi gibi düzenlemeler yapılmıştır. Ayrıca Engellilerin Haklarına Ä°liÅŸkin BirleÅŸmiÅŸ Milletler SözleÅŸmesi 2007 yılında imzalanmış ve 2009 yılında TBMM’de onaylanarak yürürlüÄŸe girmiÅŸtir.
01.07.2005 tarihli 5378 sayılı Engelliler Hakkındaki Kanun’un Amaç baÅŸlıklı 1’inci maddesinde “Bu Kanunun amacı; engellilerin temel hak ve özgürlüklerden faydalanmasını teÅŸvik ve temin ederek ve doÄŸuÅŸtan sahip oldukları onura saygıyı güçlendirerek toplumsal hayata diÄŸer bireylerle eÅŸit koÅŸullarda tam ve etkin katılımlarının saÄŸlanması ve engelliliÄŸi önleyici tedbirlerin alınması için gerekli düzenlemelerin yapılmasını saÄŸlamaktır”
01.07.2005 tarihli 5378 sayılı Engelliler Hakkındaki Tanımlar baÅŸlıklı 3’üncü Maddesinin 1’inci fıkrasının c bendinde “Engelli: Fiziksel, zihinsel, ruhsal ve duyusal yetilerinde çeÅŸitli düzeyde kayıplarından dolayı topluma diÄŸer bireyler ile birlikte eÅŸit koÅŸullarda tam ve etkin katılımını kısıtlayan tutum ve çevre koÅŸullarından etkilenen birey” ÅŸeklinde tarif edilmiÅŸ.
01.07.2005 tarihli 5378 sayılı Engelliler Hakkındaki Ayrımcılık baÅŸlıklı 4A Maddesinde “(Ek:6/2/2014-6518/65 md.) DoÄŸrudan ve dolaylı ayrımcılık dâhil olmak üzere engelliliÄŸe dayalı her türlü ayrımcılık yasaktır. EÅŸitliÄŸi saÄŸlamak ve ayrımcılığı ortadan kaldırmak üzere engellilere yönelik makul düzenlemelerin yapılması için gerekli tedbirler alınır. Engellilerin hak ve özgürlüklerden tam ve eÅŸit olarak yararlanmasını saÄŸlamaya yönelik alınacak özel tedbirler ayrımcılık olarak deÄŸerlendirilemez” denilmektedir.
657 Sayılı Devlet Memurları Kanunun 100.Maddesinde “Günlük çalışmanın baÅŸlama ve bitme saatleri ile öÄŸle dinlenme süresi, bölgelerin ve hizmetin özelliklerine göre merkezde CumhurbaÅŸkanınca, illerde valiler tarafından tesbit olunur.”
(Ek fıkra: 13/2/2011 – 6111/104 md.) Ancak engelliler için; engel durumu, hizmet gerekleri, iklim ve ulaşım ÅŸartları göz önünde bulundurulmak suretiyle günlük çalışmanın baÅŸlama ve bitiÅŸ saatleri ile öÄŸle dinlenme süreleri merkezde üst yönetici, taÅŸrada mülki amirlerce farklı belirlenebilir.
(Ek fıkra: 13/2/2011 – 6111/104 md.) Memurların yürüttükleri hizmetin özelliklerine göre, bu madde uyarınca tespit edilen çalışma saat ve süreleri ile görev yerlerine baÄŸlı olmaksızın çalışabilmeleri mümkündür. Bu hususa iliÅŸkin usûl ve esaslar, CumhurbaÅŸkanınca belirlenir. Denilmektedir.
2021/9 sayılı Ä°nsan Hakları Eylem Planı (2021-2023) konulu CumhurbaÅŸkanlığı Genelgesi sonrası açıklanan Ä°nsan Hakları Eylem Planı ve Uygulama Takviminde açıkça “Devletin pozitif ayrımcılık yapmasını ve özel politikalar geliÅŸtirmesini gerektiren diÄŸer bir alan ise engelli veya yaÅŸlı haklarıdır. Ülkemizin bu konuda hukuki düzenlemelerle yaptığı iyileÅŸtirmeler, özellikle 2003 yılından itibaren önemli ölçüde ivme kazanmıştır. Bu kapsamda Engellilerin Haklarına Ä°liÅŸkin BirleÅŸmiÅŸ Milletler SözleÅŸmesi 2007 yılında imzalanmış ve 2009 yılında TBMM’de onaylanarak yürürlüÄŸe girmiÅŸtir.” Denilmektedir.
Ayrıca Ä°nsan Hakları Eylem Planı ve Uygulama Takviminde Hedef 8.4 Engelli ve YaÅŸlıların Kamu Hizmetlerine EriÅŸimlerinin KolaylaÅŸtırılması baÅŸlığının Faaliyet 8.4.a. sında “Engellilerin üst kademe kamu yöneticiliÄŸi ile mesleklerine uygun kamu görevlerinde istihdamı teÅŸvik edilecektir.” Faaliyet 8.4.b. sinde “Engellilere tanınan haklardan faydalanabilmek için gerekli olan saÄŸlık raporlarında engellilik hali ve oranına iliÅŸkin kriterlerde standart saÄŸlanacak, çoklu deÄŸerlendirme uygulaması gözden geçirilmek suretiyle engelli vatandaÅŸların maÄŸduriyetleri giderilecektir.” Denilmekte ve eylem planının hayata geçirilebilmesi için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına 1 yıllık süre vermiÅŸtir.
14 Temmuz 2009 tarih 27288 sayılı Resmi Gazetede, 03.12.2008 tarihli ve 5825 sayılı Kanunla onaylanması uygun bulunan “Engellilerin Haklarına Ä°liÅŸkin BirleÅŸmiÅŸ Milletler SözleÅŸmesi yayımlanmıştır. Ä°lgili BirleÅŸmiÅŸ Milletler SözleÅŸmesinin Ayrımcılık Yapılmaması ve EÅŸitlik konulu 5’inci maddesinin 3. bendinde “Taraf Devletler eÅŸitliÄŸi saÄŸlamak ve ayrımcılığı ortadan kaldırmak üzere engellilere yönelik makul düzenlemelerin yapılması için gerekli tüm adımları atar.” 4. Bendinde ise “Engellilerin fiili eÅŸitliÄŸini hızlandırmak veya saÄŸlamak için gerekli özel tedbirler iÅŸbu SözleÅŸme amaçları doÄŸrultusunda ayrımcılık olarak nitelendirilmez.” Denilmektedir.
Daha Önce Bir Gruba Kanunla Ayrıcalık Tanındı.
27 Mart 2018 tarihli ve 30373 sayılı 2.Mükerrer olarak “7103 Vergi Kanunları ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamede DeÄŸiÅŸiklik Yapılması Hakkında Kanun” Resmî Gazete de yayımlandığı ve yayımlanan kanunun 24.ve 25.Maddesinde 2828 sayılı ve 3413 sayılı kanun kapsamında Kamu Kurumlarına atanacak ve halen görev yapanların bir üst kadroya atanma ÅŸartlarını taşıyanların sınavsız Unvan DeÄŸiÅŸikliÄŸi yapılacağı hüküm altına alınmıştır. Anılan maddelerde “Ek Madde – 1-ç) (DeÄŸiÅŸik: 21/3/2018-7103/24 md.) YerleÅŸtirme yapılacak kadro sayısı 13/12/1983 tarihli ve 190 sayılı Genel Kadro ve Usulü Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameye tabi kurumların serbest memur kadroları ile sözleÅŸmeli personel pozisyonları ve iÅŸçi kadro sayısının toplamının binde biridir. Toplam kadro ve pozisyon sayısının belirlenmesinde yerleÅŸtirme yapılacak yılın başındaki veriler esas alınır. Devlet Personel BaÅŸkanlığınca bu madde kapsamında hak sahiplerinin istihdam edileceÄŸi toplam kadro sayıları her kurum için tespit edilerek kurumlara bildirilir. Kurumlar, bildirilen bu kadroları merkez ve taÅŸra teÅŸkilatları itibarıyla dağıtımını yaparak yerleÅŸtirme dönemlerinde Devlet Personel BaÅŸkanlığına bildirir. Bu madde kapsamına girenlerin yerleÅŸtirilmeleri; ortaöÄŸretim ve daha üst öÄŸrenim mezunları için kurumların talepleri doÄŸrultusunda öÄŸrenim durumları itibarıyla ihraz ettikleri unvanın 190 sayılı Kanun Hükmünde Kararname eki cetvellerde yer alması ÅŸartıyla ihraz etmiÅŸ bulundukları unvanlara, bunların dışında kalan ortaöÄŸretim ve yükseköÄŸretim mezunları için memur unvanlı kadro ve pozisyonlara, diÄŸer öÄŸrenim mezunları için ise yardımcı hizmetler sınıfında yer alan kadro ve pozisyonlara yılda üç defadan az olmamak üzere Devlet Personel BaÅŸkanlığınca yapılır veya yaptırılır. Ek 1 inci madde kapsamında yerleÅŸtirme yapılacak kurumlarca teÅŸkilat bazında dağıtımın bildirilmemesi hâlinde Devlet Personel BaÅŸkanlığınca belirlenecek usul ve esaslar dâhilinde resen yerleÅŸtirme yapılır. Geçici Madde 16 – (Ek: 21/3/2018- 7103/25 md.) Bu Kanunun ek 1 inci maddesi kapsamında ataması yapılan ve fiilen görevde bulunanlar kurumların kadroları ve ihtiyaçları göz önünde bulundurularak bu maddenin yürürlüÄŸe girdiÄŸi tarih ve öÄŸrenim durumları itibarıyla ihraz ettikleri unvanlara atanırlar. Bu maddenin yürürlüÄŸe girdiÄŸi tarihten önce hak sahibi olanlardan daha önce istihdam hakkından yararlanmamış olanlar, bu maddenin yürürlüÄŸe girdiÄŸi tarihten itibaren beÅŸ yıl içerisinde Bakanlığa baÅŸvurmaları halinde ek 1 inci maddede yer alan istihdam hakkından maddede belirtilen diÄŸer ÅŸartları taşımaları kaydıyla yararlanabilirler.” Denilmekte. Anayasa’nın Kanun önünde eÅŸitlik konulu 10.Maddesin de” Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düÅŸünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eÅŸittir. (Ek fıkra: 7/5/2004-5170/1 md.) Kadınlar ve erkekler eÅŸit haklara sahiptir. Devlet, bu eÅŸitliÄŸin yaÅŸama geçmesini saÄŸlamakla yükümlüdür. Bu maksatla alınacak tedbirler eÅŸitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz.” Denilerek kapsamında Kamu Kurumlarına atanacak ve halen görev yapanların bir üst kadroya atanma ÅŸartlarını taşıyanlar eÄŸitim durumları da göz önüne alınarak sınavsız olarak Unvan DeÄŸiÅŸikliÄŸi yapılmış ve memurlar bulundukları kadrolardan üst kadrolara atanmıştır.
BahsettiÄŸimiz BirleÅŸmiÅŸ Milletler SözleÅŸmesi, 5378 sayılı Engelliler Hakkındaki Kanun, 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu (100.Madde), 2002/58 sayılı BaÅŸbakanlık Genelgesi, 2021/9 sayılı Ä°nsan Hakları Eylem Planı (2021-2023) konulu CumhurbaÅŸkanlığı Genelgesi doÄŸrultusunda Kamuya ilk defa atanacak ve atanmış çalışmaya devam Memurların eÄŸitim durumları göz önünde bulundurularak üst kadrolara atanması yönündeki talebimizle ilgili düzenleyici ve denetleyici kurumlarla görüÅŸ alışveriÅŸinde bulunarak çalışmalarımıza devam edeceÄŸiz.
